Το επόμενο βήμα για το υπερταμείο είναι η ολοκλήρωση των δηλώσεων δεσμεύσεων, όπου θα αποτυπώνονται οι στρατηγικοί και επιχειρησιακοί στόχοι της κάθε εταιρείας σε ορίζοντα τριετίας. Για τα ΕΛΤΑ και τον ΟΑΣΑ, η δήλωση δεσμεύσεων θα ολοκληρωθεί αφότου πληρωθούν δύο βασικές προϋποθέσεις
Μία εκκρεμότητα που χρονολογείται από το 2017, οπότε θεσπίστηκε ο νόμος 4449/2017 για την ύπαρξη τριμελούς επιτροπής ελέγχου στις κρατικές εταιρείες, ολοκλήρωσε η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ). Σύμφωνα με την αναφορά πρώτου τριμήνου 2020 του οργανισμού, που με μέτοχο το ελληνικό Δημόσιο διαχειρίζεται το χαρτοφυλάκιο των κρατικών εταιρειών με στόχο την ενίσχυση της αξίας του, η ΕΕΣΥΠ, μέχρι και το τέλος Μαρτίου 2020, προχώρησε στον διορισμό 14 προέδρων επιτροπών ελέγχου στα διοικητικά συμβούλια της ΔΕΗ, της ΕΥΔΑΠ, της ΕΥΑΘ, των Ελληνικών Ταχυδρομείων, της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ), του Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (ΟΑΣΑ), της ΓΑΙΑΟΣΕ, της Ανώνυμης Εταιρείας Διώρυγος Κορίνθου (ΑΕΔΙΚ), της Κεντρικής Αγοράς Θεσσαλονίκης (ΚΑΘ), του Οργανισμού Κεντρικών Αγορών και Αλιείας (ΟΚΑΑ) και των Ελληνικών Αλυκών. Επιτροπή ελέγχου τοποθετήθηκε και στο Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) που υπάγεται στην ΕΕΣΥΠ, ενώ συγκροτήθηκαν οι επιτροπές ελέγχου των εταιρειών ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ, θυγατρικών του ΟΑΣΑ.
Η επιτροπή ελέγχου (Audit Committee) αποτελεί την πρώτη «γραμμή άμυνας» έναντι πρακτικών κακοδιαχείρισης σε μια εταιρεία. Κατά τον ν. 4449/2017, σε κάθε οντότητα δημοσίου συμφέροντος η επιτροπή ελέγχου θα πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον τρία μη εκτελεστικά μέλη του διοικητικού συμβουλίου. Ενα, τουλάχιστον, μέλος θα πρέπει να είναι ορκωτός ελεγκτής λογιστής σε αναστολή ή συνταξιούχος ή να διαθέτει επαρκή γνώση στην ελεγκτική και λογιστική. Παρότι στόχος της επιτροπής ελέγχου είναι να προλαμβάνει την εμφάνιση σκανδάλων τύπου Folli Follie, εκτός από τις ΔΕΚΟ που πρόσφατα απέκτησαν Audit Committee, η πλειονότητα των ιδιωτικών εταιρειών, εξαιρουμένων μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων και τραπεζών, δεν διαθέτουν αυτού του είδους τον μηχανισμό ελέγχου, όπως αναφέρουν πηγές της αγοράς με μεγάλη εμπειρία σε θέματα ελεγκτικής. Εκτός από την τοποθέτηση προέδρων στις επιτροπές ελέγχου, το πρώτο τρίμηνο της χρονιάς η ΕΕΣΥΠ διόρισε 85 μέλη σε 15 διοικητικά συμβούλια θυγατρικών του χαρτοφυλακίου, «μέσω ανοικτών, επαγγελματικών και διαφανών διαδικασιών», όπως αναφέρεται στον απολογισμό για το διάστημα Ιανουαρίου - Μαρτίου.
Αναφορικά με το έργο του μηχανισμού συντονισμού της ΕΕΣΥΠ, μέσω του οποίου προσδιορίζονται οι στόχοι των ΔΕΚΟ, ολοκληρώθηκε η δημιουργία των γενικών στρατηγικών κατευθύνσεων για καθεμία από τις οκτώ εταιρείες που βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο του οργανισμού. Απομένουν όμως, μεταξύ άλλων, οι «δηλώσεις δεσμεύσεων» όπου θα αποτυπώνονται οι στρατηγικοί και επιχειρησιακοί στόχοι (Key Performance indicator-KPIs) της κάθε εταιρείας σε ορίζοντα τριετίας. Οπως αναφέρει η ΕΕΣΥΠ, η ολοκλήρωσή τους καθυστέρησε λόγω της πανδημίας, ενώ για τα ΕΛΤΑ και τον ΟΑΣΑ, η δήλωση δεσμεύσεων θα ολοκληρωθεί αφότου πληρωθούν δύο βασικές προϋποθέσεις.
Για τα Ελληνικά Ταχυδρομεία, που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα ρευστότητας, απαιτείται να οριστικοποιηθούν η στρατηγική και το πλάνο μετασχηματισμού τους. Λόγω της πανδημίας, το κόστος για την εταιρεία αυξήθηκε κατά περίπου 35 εκατ. ευρώ, με μοναδική σανίδα σωτηρίας για τα ΕΛΤΑ να είναι η εξασφάλιση αποζημίωσης ύψους 200 εκατ. ευρώ για την παροχή καθολικής υπηρεσίας (η υποχρέωση για διανομή επιστολών και δεμάτων σε όλη την επικράτεια) κατά την περίοδο 2013-2020. Και σε αυτή την περίπτωση, δεν θα αποφευχθεί η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο τμήμα των 200 εκατ. ευρώ θα πρέπει να κατευθυνθεί σε υφιστάμενες υποχρεώσεις.
Στον ΟΑΣΑ, ο επιχειρησιακός σχεδιασμός και η δήλωση δεσμεύσεων επηρεάζονται και από τη συμφωνία για την παροχή μεταφορικού έργου με ειδικές υποχρεώσεις, δηλαδή σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, κάτι που θα συζητηθεί σε επόμενο στάδιο και αντίστοιχα θα οδηγήσει στην προετοιμασία «συμβάσεων απόδοσης και στόχων», όπως αναφέρει η τριμηνιαία αναφορά της ΕΕΣΥΠ.
Εσοδα 2 εκατ. από μερίσματα για υπερταμείο
Η ΕΕΣΥΠ, που ιδρύθηκε το 2017, είχε το 2018 για πρώτη φορά έσοδα από μερίσματα ύψους 17 εκατ. ευρώ και κέρδη 13,1 εκατ. ευρώ. Το 2019 τα έσοδα από μερίσματα και τα κέρδη εκτοξεύθηκαν σε 61,9 εκατ. ευρώ και 57,2 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα. Το 2020 είναι η πρώτη φορά που τα αποτελέσματα πρώτου τριμήνου παρουσιάζουν έσοδα από μερίσματα 2 εκατ. ευρώ που προήλθαν από τη ΓΑΙΑΟΣΕ και κέρδη 930,5 χιλ. ευρώ. Ως εκ τούτου, έως σήμερα, η εταιρεία έχει εισπράξει έσοδα από μερίσματα συνολικού ύψους 81 εκατ. ευρώ.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πρώτου τριμήνου 2020, το κόστος μισθοδοσίας και διοίκησης αυξήθηκε σε περίπου 900 χιλ. ευρώ από 800 χιλ. ευρώ έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2019, με τη μεταβολή να αποδίδεται στη μεταβίβαση σειράς θυγατρικών στην ΕΕΣΥΠ που οδήγησαν στον υπερτριπλασιασμό του μεγέθους της.
Αυξημένες εμφανίζονται και οι αμοιβές τρίτων τους πρώτους τρεις μήνες της φετινής χρονιάς, έναντι του αντίστοιχου διαστήματος του 2019, λόγω δαπανών νομικών υπηρεσιών και παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών σε διάφορα έργα. Ενδεικτικά, αυτά αφορούν την επισκόπηση και ενίσχυση του πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης δημόσιων επιχειρήσεων, την αξιολόγηση διοικητικών συμβουλίων εταιρειών του χαρτοφυλακίου της ΕΕΣΥΠ που είναι μέτοχος πλειοψηφίας και την εξεύρεση στελεχών σε θέσεις Δ.Σ. των εταιρειών αυτών.