Του Γιώργου Μάνου
Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ Ο.Α.Σ.Θ.
Εδώ και ένα χρόνο διαβάζω διάφορα ανακριβή δημοσιεύματα για τον ΟΑΣΘ, με τα οποία επιδιώκεται να εμφανισθεί στα μάτια του κόσμου, ως μια επιχείρηση που απολαμβάνει προνομίων, λόγω των «λεόντειων συμβάσεων» που επισυνάπτει με τις εκάστοτε κυβερνήσεις.
Τελευταία, εμφανίσθηκαν ανάλογα άρθρα στο ΒΗΜΑ της 27ης Ιανουαρίου 2014 και την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ της 2ας Φεβρουαρίου 2014, που τον παρουσιάζουν πολιτικά παντοδύναμο, με ισχυρά πολιτικά τζάκια στο μετοχικό του κεφάλαιο και άλλα τέτοια ευφάνταστα σενάρια, τα οποία θα ζήλευε και ο συγχωρεμένος ο Φώσκολος.
Είναι καιρός να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους.
Ποιός είναι ο ΟΑΣΘ
Ο ΟΑΣΘ είναι μια πολυμετοχική επιχείρηση με 4.000 μικρομετόχους, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων (τα ¾) έχουν στην κατοχή τους 12,5% μιας ακέραιης μετοχής! Δεν είμαστε οι Ωνάσηδες της στεριάς. Είμαστε η Τρίτη γενιά των παλαιών αυτοκινητιστών, που ίδρυσαν τον Οργανισμό το 1957 και είμαστε περήφανοι για την επιχείρησή μας, γιατί ήμασταν αυτοί που πρωτοπορήσαμε στις εξελίξεις του επαγγέλματός μας.
- Εμείς για πρώτη φορά, το 1963, εμφανίσαμε τις πρώτες εισπρακτορίνες.
- Εμείς φέραμε τα πρώτα αρθρωτά λεωφορεία στην Ελλάδα την δεκαετία του 1970.
- Εμείς απασχολήσαμε τις πρώτες γυναίκες οδηγούς και μάλιστα αρθρωτών λεωφορείων.
- Εμείς εφαρμόσαμε για πρώτη φορά την τηλεματική παρακολούθηση των λεωφορείων και τις έξυπνες στάσεις πληροφόρησης του επιβατικού κοινού.
- Εμείς εφαρμόσαμε πρώτοι την ενημέρωση των επιβατών μέσω κινητού τηλεφώνου και θα μπορούσαμε να κάνουμε πολλά περισσότερα, αν δεν λειτουργούσαμε κάτω από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό του Δημοσίου.
Ίσως να ακούγεται σκληρό, αλλά η αλήθεια είναι ότι είμαστε η τελευταία κομουνιστική επιχείρηση στην Ευρώπη!
- Το καταστατικό του ΟΑΣΘ είναι νόμος του κράτους. Ακόμη κι αν η Γενική Συνέλευση των μετόχων αποφασίσει την τροποποίηση κάποιου άρθρου, αυτό δεν θα γίνει ποτέ, αν δεν εγκριθεί από την Βουλή των Ελλήνων!
- Η τιμή των παρεχόμενων υπηρεσιών (εισιτήριο) ορίζεται από το κράτος, με Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων.
- Ο Γενικός Κανονισμός του Προσωπικού, δηλαδή ποιους θα προσλάβει, πως θα τους προσλάβει, η περιγραφή των καθηκόντων τους, ο πειθαρχικός έλεγχος, οι επιβαλλόμενες ποινές κλπ καθορίζονται από το κράτος με Υπουργική Απόφαση.
- Το Οργανόγραμμα της επιχείρησης, δηλαδή ο αριθμός των απασχολουμένων, ο αριθμός και η εσωτερική διάρθρωση των υπηρεσιών, τα τυπικά προσόντα, η προαγωγή, η απόσπαση, η μετάταξη κλπ του προσωπικού καθορίζονται από το κράτος με Υπουργική Απόφαση.
- Η διαχείριση και τα οικονομικά αποτελέσματα του ΟΑΣΘ (προϋπολογισμοί – ισολογισμοί) εγκρίνονται επίσης από το κράτος κι αν υπάρξει διαφωνία, αυτή επιλύεται από διαιτητικό όργανο υπό την προεδρία του εκάστοτε προέδρου του Αρείου Πάγου.
- Άμεση εποπτεία επί του ΟΑΣΘ ασκεί το Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης, που είναι συλλογικό όργανο στο οποίο μετέχουν τα Υπουργεία Οικονομικών και Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ο Δήμος Θεσσαλονίκης, το Εργατικό Κέντρο κλπ, στο οποίο συμμετέχει ο ΟΑΣΘ χωρίς δικαίωμα ψήφου. Παρόλα αυτά στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΑΣΘ συμμετέχουν εκπρόσωποι του Υπουργείου Οικονομικών, της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και του Δήμου Θεσσαλονίκης οι οποίοι ουδεμία συμμετοχή έχουν στο κεφάλαιο της επιχείρησης!
- Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, ακόμη και ο Γενικός Διευθυντής του ΟΑΣΘ διοριζόταν από την εκάστοτε κυβέρνηση!
Γνωρίζετε έστω και μία ιδιωτική εταιρεία, στην οποία οι ιδιώτες - μέτοχοι να έχουν εισφέρει εξ ολοκλήρου το κεφάλαιό της επιχείρησης και το κράτος να τους έχει υποκαταστήσει σε όλα τους τα δικαιώματα;
Γνωρίζετε άλλη ιδιωτική επιχείρηση στην οποία το κράτος να αποφασίζει για όλα και οι μέτοχοι να έχουν τις ευθύνες; Ούτε στις χώρες του πάλαι ποτέ υπαρκτού σοσιαλισμού δεν συνέβαινε αυτό. Κι όμως, στην Ελλάδα του εκσυγχρονισμού, που ζητείται εναγωνίως η αναθέρμανση της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας, εξακολουθεί να ισχύει!
Οι «λεόντειες συμβάσεις»
Από το 2001 μέχρι το 2010 έχουν συναφθεί τρεις συμβάσεις με το Ελληνικό Δημόσιο, τις οποίες ο ΟΑΣΘ αποδέχθηκε «με το πιστόλι στον κρόταφο», υπό την απειλή πάντα της διάλυσης του.
- Γνωρίζετε άλλη επιχείρηση που να αποδέχθηκε την μείωση κατά 33% της κερδοφορίας της και την επιστροφή στο δημόσιο 4 δισεκατομμυρίων δραχμών, προκειμένου να ανανεωθεί η σύμβασή της; Υπάρχει έστω και 1 ΚΤΕΛ της χώρας, από το οποίο να ζητήθηκαν ανάλογες θυσίες;
- Γνωρίζετε άλλον ιδιώτη που να υποχρεώθηκε να δεχθεί ως συνεταίρους του το προσωπικό του, εισφέροντας μάλιστα και το 1/3 του αναλογούντος (στους εργαζόμενους) κεφαλαίου, από τα δικά του κεφάλαια;
- Γνωρίζετε ότι ο ΟΑΣΘ υποχρεώθηκε να επεκτείνει δύο φορές την αστική περιοχή ευθύνης του, φτάνοντας μέχρι τα όρια των νομών Χαλκιδικής, Σερρών, Κιλκίς, Πέλλας και Ημαθίας, δεχόμενος ως συνέταιρο του το ΚΤΕΛ νομού Θεσσαλονίκης, καταβάλλοντας και το 1/3 του αναλογούντος (στο ΚΤΕΛ) κεφαλαίου, από τα δικά του κεφάλαια;
- Γνωρίζετε ότι υποχρεώθηκε να εκτελεί αστική συγκοινωνία από την Μηχανιώνα και τα Μάλγαρα (Θερμαϊκός κόλπος) μέχρι την Ασπροβάλτα και το Σταυρό (Στρυμωνικός κόλπος) και από το Μονοπήγαδο μέχρι το Σοχό (υψόμετρο 750 μέτρα), δηλαδή στα 4/5 του Νομού Θεσσαλονίκης, με εισιτήριο 0,80 € έναντι 1,20 € των Αθηνών;
Για όλες αυτές τις συμβάσεις υπήρξε έντονη αντίδραση των μετόχων, αλλά το Δημόσιο πρόβαλλε κάθε φορά την θεμελιώδη αρχή, πάνω στην οποία δομήθηκαν όλες οι συμβάσεις του ΟΑΣΘ: «καλύπτω τη διαφορά του κομίστρου για να πηγαίνετε όπου αποφασίζω εγώ». Τώρα που το κράτος αδυνατεί να εκπληρώσει τις ανειλημμένες υποχρεώσεις του, προσπαθεί να μετακυλίσει τις δικές του ευθύνες στον ΟΑΣΘ, στρέφοντας την κοινή γνώμη εναντίον του.
Είναι, όμως, τόσο «αθώο» το Δημόσιο, όσο παρουσιάζεται; Ασφαλώς όχι! Αφού διόγκωσε υπέρμετρα με τις αποφάσεις του τις δαπάνες του ΟΑΣΘ, ζητά τώρα από τον Οργανισμό να προχωρήσει σε περικοπή δαπανών, χωρίς όμως να ανακαλέσει το ίδιο τις απερίσκεπτες αποφάσεις του και να καταργήσει πλήρως ή έστω να περιορίσει τις παρεμβάσεις του στη διαχείριση και διοίκηση της επιχείρησης. Η συμπεριφορά της Πολιτείας, ως «ασπίλου κόρης», θυμίζει τους πηχιαίους τίτλους των εφημερίδων της 10ετίας του 1950 που έγραφαν:
«Γυνή ετών 40, μήτηρ 2 τέκνων, παρασυρθείσα εξεδίδετο».
Ε, όχι και παρασυρθείσα!
Τα πολιτικά τζάκια και η πολιτική παντοδυναμία του ΟΑΣΘ
Ο Άκης Τσοχατζόπουλος κληρονόμησε από τον πατέρα του 2,5% (δύο και μισό εκατοστά) μιας μετοχής του ΟΑΣΘ. Ανάλογο ποσοστό κατέχει από κληρονομιά και ο τ. Βουλευτής κ. Θ. Ρομπόπουλος. Έχουν δηλαδή δυό τρίχες από την προβιά του Ο.Α.Σ.Θ. Η σύζυγος του Βουλευτή κ. Σ. Αναστασιάδη, κατέχει επίσης από κληρονομιά ένα μικρό ποσοστό, όπως τα ¾ των μετόχων του Ο.Α.Σ.Θ. Και οι τρεις μαζί δεν αντιπροσωπεύουν ούτε το 1/10.000 (ένα δεκάκις χιλιοστό) του κεφαλαίου της επιχείρησης. Είναι δυνατόν να σπιλώνονται πολιτικά γιατί έτυχε να κληρονομήσουν από τους γονείς τους ψήγματα μιας μετοχής του Ο.Α.Σ.Θ.; Ο κ. Τσοχατζόπουλος είναι υπεύθυνος για την παρανόμως κτηθείσα περιουσία του και όχι γι αυτά που κληρονόμησε από τον πατέρα του, ο οποίος ήταν ένας από τους 4.000 μικρομετόχους του Οργανισμού. Σε ποια τζάκια και ποια πολιτική παντοδυναμία αναφέρονται; Με την ίδια λογική, θα έπρεπε να κατηγορήσουν για πολιτική διαπλοκή όλες τις επιχειρήσεις, μετοχές των οποίων κατέχουν νυν και τέως Βουλευτές; Από πότε το «επιχειρείν» είναι έγκλημα και η «ιδιοκτησία» αποτελεί διαπομπεύσιμη ιδιότητα;
Μα, θα μου πείτε, δεν υπάρχει πολιτική διαπλοκή στον ΟΑΣΘ;
Ασφαλώς υπάρχει, στο βαθμό που υπάρχει σε όλες τις επιχειρήσεις, που έχουν μεγάλο αριθμό μετόχων και εργαζομένων, οι οποίες έλκουν τα κόμματα εξουσίας, προς εξυπηρέτηση της κομματικής τους πελατείας και άγραν ψήφων.
Είμαι πρόθυμος να καθίσω σε οποιοδήποτε panel, απέναντι από οποιονδήποτε πολιτικό, που έχει διατελέσει Υπουργός, Υφυπουργός ή Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Μεταφορών και να μιλήσουμε ανοιχτά για την σκοπιμότητα των νομοθετικών παρεμβάσεών τους.
Ας πούμε τα πράγματα με το όνομά τους
Όταν ξεκίνησε το πείραμα του ΟΑΣΘ, το 1957, οι μέτοχοί του ήταν περιορισμένου μορφωτικού επιπέδου και η Πολιτεία ήθελε να εξασφαλίσει την ομαλή λειτουργία του, προς όφελος του επιβατικού κοινού της Θεσσαλονίκης. Έκρινε λοιπόν (και ίσως δικαίως) ότι ο Οργανισμός έπρεπε να τεθεί υπό την κρατική κηδεμονία, η οποία μέχρι το 1979 λειτούργησε με τεχνοκρατικά κριτήρια, που είχαν σαν αποτέλεσμα να εμφανίζει ο ΟΑΣΘ πλεονάσματα, τα οποία απέβαιναν προς όφελος του Ελληνικού Δημοσίου. Από τότε και μετά ο εναγκαλισμός του κράτους προς τον ΟΑΣΘ απέβη τόσο ασφυκτικός, που δεν απείχε πολύ από την «στοργική αγάπη» της μητριάς.
Στη 10ετία του 1980 άρχισαν οι πρώτες πολιτικές παρεμβάσεις και στη 10ετία του 1990 έφτασαν στο σημείο να νομοθετήσουν 3 φορές μέσα σε 5 χρόνια για τον τρόπο εκλογής του Δ.Σ. του Οργανισμού, προκειμένου να διατηρήσουν στην εξουσία συγκεκριμένη διοίκηση. Η ίδια τακτική ακολουθήθηκε τόσο το 2001 όσο και το 2008, χωρίς ποτέ να υπάρχει ανάλογη απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων, για τροποποίηση των σχετικών άρθρων του καταστατικού της Οργανισμού, που εξακολουθεί να είναι νόμος του κράτους!
Από το 1957, που ιδρύθηκε ο ΟΑΣΘ, έχουν περάσει 57 ολόκληρα χρόνια. Η τάξη των αστικών λεωφορειούχων της Θεσσαλονίκης, όπως όλοι οι Έλληνες γονείς, επένδυσε στη μόρφωση των παιδιών της και σήμερα περηφανεύεται, γιατί έχει αναδείξει λαμπρούς επιστήμονες, αρκετούς καθηγητές ακόμη και Αμερικανικών πανεπιστημίων, που έφτασαν μέχρι και τη θέση του οικονομικού συμβούλου του Πρωθυπουργού.
Αν σήμερα το κράτος δεν μπορεί να εκπληρώσει τους όρους των συμβάσεων, που το ίδιο επέβαλε στον ΟΑΣΘ, δεν είναι έντιμο να επιρρίπτει την ευθύνη στους μετόχους του. Δεν έχει κανένα ηθικό έρεισμα να διαιωνίζει την κηδεμονία του πάνω σε μια ιδιωτική επιχείρηση, την οποία οδηγεί στη χρεοκοπία, λόγω της ασυνέπειάς του. Ασφαλώς και η διοίκηση του ΟΑΣΘ φέρει το δικό της μερίδιο ευθύνης, γιατί με τις δικές της επιπόλαιες αποφάσεις εξακολουθεί να εμφανίζει παρανόμως διαφυγόντα έσοδα και να επιτείνει την υπάρχουσα ταμειακή δυσχέρεια.
Η κύρια ευθύνη, όμως, εξακολουθεί να βαρύνει την Πολιτεία.
Γιώργος Μάνος
Σωματείο Μετόχων Μέγας Αλέξανδρος