Του Γιάννη Καρούζου*
Σημαντικές αλλαγές στα εργασιακά, με έμφαση όχι μόνο στο
θέμα των ομαδικών απολύσεων αλλά κυρίως στον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις
για την κήρυξη απεργιών, τη χρηματοδότηση των συνδικάτων και τον περιορισμό της
προστασίας της συνδικαλιστικής δράσης,
θα επέλθουν το επόμενο διάστημα στη χώρα μας. Είναι θέματα που
αναμένεται ευλόγως να αποτελέσουν σοβαρά σημεία τριβής και να προκαλέσουν
μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις, όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα στη Γαλλία.
Επιχειρώντας μια σύγκριση:
Α. Οι αλλαγές του εργατικού δικαίου στη Γαλλία:
Ο προσφάτως ψηφισθείς νόμος ¨Ελ Κομρί¨ (Υπουργός Εργασίας
της Γαλλίας) επέφερε ριζικές αλλαγές στο σύνολο των διατάξεων του Γαλλικού
Εργατικού Δικαίου. Βασικός στόχος του νόμου είναι η ελαστικοποίηση της εργασίας
μέσα από την αύξηση του χρόνου εργασίας, τη διευκόλυνση των απολύσεων, τη
μείωση των απολαβών των εργαζομένων, την απορρύθμιση των συλλογικών
διαπραγματεύσεων, ώστε να μειωθεί το ποσοστό ανεργίας στη Γαλλία, αλλά και να
προστατευθούν οι επιχειρήσεις.
Ειδικότερα, οι βασικές μεταρρυθμίσεις του γαλλικού εργατικού
δικαίου είναι οι εξής:
Αμοιβή Υπερωρίας
Μειώνονται οι προσαυξήσεις για τις υπερωρίες από ποσοστό 25%
και 50%, ανάλογα με τις ώρες εργασίας και τον κλάδο, σε ποσοστό μόλις 10%.
Ημερήσια Εργασία
Αυξάνεται το ανώτατο όριο ημερήσιας εργασίας σε 10 ώρες,
μπορεί δε να φτάνει ακόμη και τις 12 ώρες, με απλή συμφωνία εντός της
επιχείρησης, σε «περίοδο αυξημένης δραστηριότητας» ή «για λόγους που
σχετίζονται με την οργάνωση της εταιρείας».
Εβδομαδιαία Εργασία
Η εβδομάδα των 35 εργάσιμων ωρών παραμένει ο γενικός
κανόνας, αλλά μόνο ως μέσος όρος. Οι επιχειρήσεις θα μπορούν να
διαπραγματεύονται με τις τοπικές συνδικαλιστικές οργανώσεις για αύξηση ή μείωση
των ωρών, με ανώτατο όριο τις 46 ώρες.
Σημειωτέον ότι ο χρόνος μετάβασης στην εργασία δεν θα είναι
πλέον χρόνος αποτελεσματικής εργασίας.
Απολύσεις
Προβλέπεται πλέον ρητώς από το νέο νόμο το δικαίωμα του
εργοδότη να προβαίνει σε απολύσεις χωρίς πραγματικό και σοβαρό λόγο. Ο
εργοδότης θα αρκεί να καταβάλλει στον απολυόμενο ένα ποσό πάγιο και
προκαθορισμένο.
Η σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου θα διακόπτεται πλέον από
τον εργοδότη σε περίπτωση «αναδιοργάνωσης της εταιρείας».
Επίσης, προβλέπεται ότι είναι έγκυρη η απόλυση με αιτία τη
μείωση των πωλήσεων ή παραγγελιών «κατά περισσότερα συναπτά τρίμηνα», τη «ζημία
λειτουργίας για περισσότερους μήνες ή μια σημαντική υποβάθμιση κεφαλαίου». Και
όλα αυτά σε επίπεδο επιχείρησης και όχι ομίλου. Επιπλέον, προβλέπεται έγκυρη
απόλυση σε περίπτωση «τεχνολογικής αλλαγής» ή απλής «εταιρικής αναδιοργάνωσης».
Κατάργηση της Αρχής της Εύνοιας
Ο νέος νόμος προβλέπει ότι μια συμφωνία σε επίπεδο
επιχείρησης θα υπερισχύει του νόμου, ακόμη και αν είναι δυσμενέστερη από τη
θεσπισμένη νομοθεσία.
Κατ’ αυτό τον τρόπο δίνεται μεγαλύτερη ελευθερία στις
επιχειρήσεις για μείωση μισθών των εργαζομένων τους. Επίσης, οι επιχειρήσεις θα
έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια να διαπραγματεύονται τις ετήσιες άδειες διακοπών και
τις ειδικές άδειες, όπως η άδεια μητρότητας.
Σε κάθε περίπτωση, εφόσον οι ρυθμίσεις θα γίνονται σε
επίπεδο επιχείρησης, θα εξαρτώνται από τις εκάστοτε ισορροπίες ισχύος μεταξύ
εργοδότη και εργαζομένων.
Συλλογικές Διαπραγματεύσεις
Με τον νέο νόμο, οι αποφάσεις εντός της κάθε επιχείρησης θα
μπορούν να επιβάλλονται με «δημοψήφισμα», ακόμα κι αν δεν συμφωνεί το 70% των
εκπροσώπων των εργαζομένων. Μέχρι τώρα, ο νόμος προέβλεπε πως μπορεί να
επιτευχθεί συμφωνία εντός της κάθε επιχείρησης μόνο με τη σύμφωνη γνώμη του 50%
των εκπροσώπων των εργαζομένων. Με τον νέο νόμο, όχι μόνο οι συμφωνίες θα
μπορούν να επιτευχθούν με τη σύμφωνη γνώμη του 30% των εκπροσώπων, αλλά επίσης,
σε περίπτωση διαφωνίας, η επιχείρηση θα μπορεί πλέον να επιτελεί συμφωνίες
οργανώνοντας «δημοψηφίσματα» των εργαζομένων.
Β. Οι αλλαγές του εργατικού δικαίου που θα πραγματοποιηθούν
το φθινόπωρο στην Ελλάδα:
Τις βέλτιστες ευρωπαϊκές αλλά και διεθνείς πρακτικές στους
θεσμούς της αγοράς εργασίας, όπως οι ομαδικές απολύσεις, οι συλλογικές
συμβάσεις και ο συνδικαλιστικός νόμος, αναζητούν τα μέλη της επιτροπής
εμπειρογνωμόνων για τα εργασιακά, που έχει συσταθεί βάσει των προβλέψεων του
3ου Μνημονίου.
Ειδικότερα, η κυβέρνηση ετοιμάζεται να θεσπίσει το νέο
Εργασιακό, σύμφωνα με τις μνημονιακές προβλέψεις. Βάσει του 3ου μνημονίου (Ν.
4336/2015), η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να ακολουθήσει τις «βέλτιστες πρακτικές»
της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους θεσμούς της αγοράς εργασίας. Οι αλλαγές στα
εργασιακά θα συμπεριλαμβάνουν τις ομαδικές απολύσεις, τη συλλογική δράση και
τις συλλογικές διαπραγματεύσεις. Ενώ οι αλλαγές στις πολιτικές για την αγορά
εργασίας δεν θα πρέπει να συνεπάγονται την επιστροφή σε παλαιότερα πλαίσια
πολιτικής, ασύμβατα με τους στόχους της προώθησης μιας βιώσιμης και χωρίς
αποκλεισμούς ανάπτυξης.
Το σημαντικότερο ζήτημα που θα εξετάσει η Επιτροπή προς
μεταρρύθμιση είναι ο θεσμός των ομαδικών απολύσεων και ειδικότερα η κατάργηση
του ελέγχου της διοίκησης (υπουργικό βέτο) στις ομαδικές απολύσεις, που
διατηρείται μόνο στην Ελλάδα και σε καμία άλλη χώρα της Ε.Ε.
Επίσης, θα υπάρξουν αλλαγές ως προς το χρόνο προειδοποίησης
για την κήρυξη απεργιών και μεταξύ άλλων θα τεθούν και τα εξής:
- Αλλαγή του τρόπου λήψης αποφάσεων για την πραγματοποίηση
απεργιών.
- Αύξηση του χρόνου προειδοποίησης για απεργία στον
ευρωπαϊκό μέσο όρο.
- Μείωση των ημερών συνδικαλιστικής άδειας, περιορισμός των
αμειβόμενων αδειών στις απολύτως απαραίτητες, καθώς και περιορισμός των
προσώπων που δικαιούνται άδειες.
- Δραστική μείωση των ημερών αδικαιολόγητης απουσίας
συνδικαλιστή και ευθυγράμμιση με τα ισχύοντα για κάθε εργαζόμενο.
- Δυνατότητα απόλυσης συνδικαλιστών για σπουδαίο λόγο.
Ακόμη στην ατζέντα περιλαμβάνεται και ο κατώτατος μισθός,
που αποτελούσε για δεκαετίες αντικείμενο συλλογικής διαπραγμάτευσης μεταξύ της
ΓΣΕΕ και των εργοδοτικών οργανώσεων, ο οποίος μειώθηκε με το Ν. 4046/2012 κατά
22% έως 32%, από τα 751 ευρώ στα 586,08 για τους άνω των 25 ετών και στα 510,95
ευρώ για τους κάτω των 25 ετών. Σε άλλες χώρες της Ε.Ε. ο κατώτατος μισθός
ορίζεται νομοθετικά, ενώ για την Ελλάδα έχει ψηφιστεί (Ν. 4172/2013) να ισχύσει
κάτι αντίστοιχο κατόπιν διαβούλευσης από την 1/1/2017 (με βάση την κατάσταση
της ελληνικής οικονομίας, τα επίπεδα παραγωγικότητας, ανταγωνιστικότητας,
απασχόλησης κ.ά.), χωρίς να είναι βέβαιες οι προσαυξήσεις για τις τριετίες
(έχουν διατηρηθεί παγωμένες αλλά παραμένουν στο στόχαστρο) και το επίδομα
γάμου.
*Ο κ. Γιάννης Καρούζος είναι εργατολόγος